ابوحذیفه مهشم بن مغیره مخزومیابوحذیفه مخزومی ازسران قریش در روزگار جاهلی، اثرگذار در برخی رویدادهای مکه می باشد. ۱ - شرح حالابوحذیفه مهشم/ مهاشمبن مغیرة بن عبدالله بن عمر از تیره بنی مخزوم از قبیله قریش است. [۴]
انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۱۰۹.
از تاریخ ولادت وی خبری در دست نیست.مهم‌ترین رخداد تاریخی که ابوحذیفه در آن نقش داشته، نصب حجرالاسود به دست رسول اکرم (صل الله علیه و اله) است که ۱۵ [۷]
تاریخ یعقوبی، احمد بن یعقوب، ج۲، ص۱۹-۲۰.
یا ۵ [۹]
انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۱۰۸.
سال پیش از بعثت ایشان اتفاق افتاد. [۱۱]
اخبار مکه، الازرقی، ج۱، ص۱۷۳.
[۱۲]
مروج الذهب، المسعودی، ج۲، ص۲۷۲-۲۷۳.
[۱۳]
الکافی، الکلینی، ج۴، ص۲۱۷-۲۱۸.
کعبه در جریان سیل [۱۴]
انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۱۰۸.
[۱۵]
مروج الذهب، المسعودی، ج۲، ص۲۷۱.
یا آتش سوزی [۱۷]
اخبار مکه، الازرقی، ج۱، ص۱۶۰.
[۱۸]
تاریخ یعقوبی، احمد بن یعقوب، ج۲، ص۱۹.
ویران شد و در مشاجره سران قریش بر سر نصب حجرالاسود پس از بازسازی کعبه، ابوامیه و بر پایه گزارشی، ابوحذیفة بن مغیره [۲۰]
انساب الاشراف، البلاذری، ج۱۰، ص۱۹۸.
پیشنهاد کرد نخستین کسی که از در بنی شیبه [۲۳]
انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۱۰۹.
[۲۴]
مروج الذهب، المسعودی، ج۲، ص۲۷۲.
وارد می‌شود، حکم گردد و رای او پذیرفته شود. در این هنگام، رسول خدا (صل الله علیه و اله) وارد شد. آنان داوری ایشان را پذیرفتند.۲ - نصب حجر الاسودپیامبراکرم (صل الله علیه و اله) عبای خویش را گسترانید و حجرالاسود را بر آن نهاد. آن گاه به هر یک از سران قریش فرمود تا گوشه‌ای از عبا را بگیرد. ابوحذیفة بن مغیره همراه سه تن دیگر، عتبة بن ربیعه از بنی عبد شمس و اسود بن عبدالمطلب از بنی اسد بن عبدالعزی و قیس بن عدی از بنی سهم، چهار گوشه عبای ایشان راگرفتند و آن را از زمین بلند کردند. آن گاه که سنگ به محل نصب نزدیک شد، پیامبر سنگ را برداشت و در جای خود نصب کرد و بدین ترتیب غائله پایان یافت. [۲۵]
اخبار مکه، الازرقی، ج۱، ص۱۷۳.
[۲۶]
تاریخ یعقوبی، احمد بن یعقوب، ج۲، ص۱۹-۲۰.
[۲۷]
الکافی، الکلینی، ج۴، ص۲۱۷-۲۱۸.
[۲۸]
مروج الذهب، المسعودی، ج۲، ص۲۷۲.
۳ - بالابردن در کعبهبر پایه گزارشی، ابوحذیفه نخستین کسی بود که پیشنهاد کرد در کعبه را به قدری از سطح زمین بالا برند که ورود افراد تحت نظارت درآید تا نتوانند بدون نردبان به آن وارد شوند و هرکس برخلاف میل آنان خواست وارد کعبه شود، او را با تیر بزنند تا مایه عبرت دیگران گردد؛ و نیز از نفوذ سیلاب به درون کعبه جلوگیری کند. [۲۹]
اخبار مکه، الازرقی، ج۱، ص۱۶۳.
گویند: قریش پیشنهاد ابوحذیفه را پذیرفتند.برخی این واقعه را همزمان با ماجرای نصب حجرالاسود دانسته‌اند. [۳۲]
اخبار مکه، الازرقی، ج۱، ص۱۶۳-۱۶۴.
سمیه، مادر عمار، نخستین شهید بانوی اسلام، کنیز ابوحذیفه بود که به دست او به ازدواج یاسر درآمد که در پی آمدن از یمن به مکه، هم پیمان وی شده بود. با تولد عمار، سمیه آزاد شد.۴ - زمان مرگ حذیفهدر زمان مرگ ابوحذیفه اختلاف است. برخی مرگ او را پیش از اسلام دانسته‌اند؛ ولی از شان نزول بعضی از آیات بر می آید که وی در زمان ظهور اسلام زنده بوده و اسلام نیاورده است. ذیل آیه {افمن یعلم انما انزل الیک من ربک الحق کمن هو اعمی} آورده‌اند که مراد از «اعمی» ابوحذیفه است.بعضی از گزارش‌ها، نازل شدن آیه {فاما الانسان اذا ما ابتلاه ربه فاکرمه ونعمه فیقول ربی اکرمن} را نیز درباره او می‌دانند. این آیه انسان را بدین سبب که رفاه و آسایش را ملاک کرامتش نزد خداوند می‌داند، نکوهیده است.همین موضوع ذیل آیات ۱۲ سوره یونس و ۷-۹ سوره زمر نیز درباره ابوحذیفه یاد شده است. هاشم [۵۱]
انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۲۳۶-۲۳۷.
/ هشامبن ابی حذیفه از همراهان جعفر بن ابی طالب در هجرت به حبشه بود. [۵۵]
انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۲۳۶-۲۳۷.
البته برخی او را از مشرکان کشته شده در بدر یا احد شمرده‌اند. [۵۸]
السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۷۱۵.
یکی دیگر از فرزندان او به نام امیه در نبرد احد به دست امیرمؤمنان علیه السلام کشته شد. [۶۰]
المغازی، الواقدی، ج۱، ص۳۰۸.
[۶۱]
انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۳۹۸، ۴۰۷.
[۶۲]
امتاع الاسماع، المقریزی، ج۱، ص۱۶۴.
۵ - فهرست منابعاخبار مکه: الازرقی (م. ۲۴۸ق.) ، بیروت، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق؛ الاستیعاب: ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش علی محمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق؛ اسد الغابه: ابن اثیر علی بن محمد الجزری (م. ۶۳۰ق.) ، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق؛ امتاع الاسماع: المقریزی (م. ۸۴۵ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق؛ انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق؛ تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک): الطبری (م. ۳۱۰ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛ تاریخ الیعقوبی: احمد بن یعقوب (م. ۲۹۲ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۵ق؛ تفسیر ثعلبی (الکشف و البیان): الثعلبی (م. ۴۲۷ق.) ، به کوشش ابن عاشور، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۲ق؛ تفسیر مقاتل بن سلیمان: مقاتل بن سلیمان (م. ۱۵۰ق.) ، به کوشش عبدالله محمود شحاته، بیروت، التاریخ العربی، ۱۴۲۳ق؛ جمهرة انساب العرب: ابن حزم (م. ۴۵۶ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق؛ زاد المسیر: ابن جوزی (م. ۵۹۷ق.) ، به کوشش عبدالرزاق، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۲۲ق؛ سبل الهدی: محمد بن یوسف الصالحی (م. ۹۴۲ق.) ، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق؛ السیرة النبویه: ابن هشام (م. ۸-۲۱۳ق.) ، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه؛ صبح الاعشی: قلقشندی (م. ۸۲۱ق.) ، بیروت، دار الکتب العلمیه؛ الطبقات الکبری: ابن سعد (م. ۲۳۰ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق؛ فتح القدیر: الشوکانی (م. ۱۲۵۰ق.) ، بیروت، دار المعرفه؛ فتوح البلدان: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، بیروت، دار الهلال، ۱۹۸۸م؛ الکافی: الکلینی (م. ۳۲۹ق.) ، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش؛ الکشاف: الزمخشری (م. ۵۳۸ق.) ، قم، بلاغت، ۱۴۱۵ق؛ مروج الذهب: المسعودی (م. ۳۴۶ق.) ، به کوشش اسعد داغر، قم، دار الهجره، ۱۴۰۹ق؛ المغازی: الواقدی (م. ۲۰۷ق.) ، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق؛ مناقب آل ابی طالب: ابن شهر آشوب (م. ۵۸۸ق.) ، به کوشش گروهی از اساتید، نجف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶ق. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله«ابوحذیفه مخزومی». |